Boşanma aşamasında olan çiftler tutumlarına göre çekişmeli boşanma ya da anlaşmalı boşanma gibi boşanma türleri ile karşı karşıya kalabilirler.
Her şeyden önce boşanma kavramına değinecek olursak, boşanma kavramı çiftler hayatta olduğu sürece resmiyette devam eden ilişkilerini bitirmeleri anlamına gelebilir. Boşanma davası iki tarafın isteği ile açılabileceği gibi tek bir tarafın başvurusu ile de gerçekleştirilebilir.
Her ne kadar boşanma davası tek bir tarafın görüşü ile açılabilir olsa da boşanma işlemlerinin tamamlanabilmesi için iki tarafında süreçte tamam noktasına gelmesi gerekmektedir. Anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma süreci de tam olarak bu noktada devreye girmektedir.
Anlaşmalı Boşanma Süreci Nasıl İlerler?
Anlaşmalı boşanma davası sürecine girecek olan çiftlerin Türk Medeni Kanunu’nu okuması ve gerekli bilgileri alması önemlidir. Dilerseniz bunun yerine avukata sor seçeneklerinden de yararlanabilirsiniz.
Anlaşmalı boşanma sürecine girmeden önce dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir;
- Evliliğin nikahtan sonra en az 1 yıl kadar devam etmiş olması,
- Boşanma davalarının birlikte açılması ya da eşlerden birisinin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesi,
- Açık iradenin alınması ve duruşma sırasında hakim tarafından doğrudan dinlenmek,
- Mali ve çocuk varsa çocuk konuları üzerinde çiftlerin mutabık olması.
Söz konusu şartların yerine getirilmesi anlaşmalı boşanma sürecine girilmesi için yeterli olacaktır. Peki, anlaşmalı boşanma aşamaları nasıl ilerler?
- Evlilik süresinin bir yıl ve üzerinde olduğundan emin olunmalı,
- Eşlerin kendi aralarında ve/veya dava sırasında şartlar ile ilgili mutabık olması,
- Tarafların anlaşmalarını yazılı bir protokol haline getirmesi,
- Hazırlanan protokol ile birlikte boşanma dilekçesinin hazırlanması ve yetkili mahkemeye sunulması,
- Verilen duruşma gününde her iki tarafında mahkemede olması ve katılması beklenir,
- Kararın kesinleşmesi için son konuşmalar yapılır ve kararlar tebliğ edilir.
Anlaşmalı boşanma Türk Medeni Kanunu’nun 166/3. Maddesinde yer almaktadır.
Anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davasından farklı olarak 1 ila 3 ay kadar sürebilir ve kararlar genellikle tek celse de verilir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşebilir Mi?
Evet, anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davasına dönüşebilir. Bunun için çiftlerden birisinin anlaşmalı boşanma sürecinde işleri yokuşa sürerek çekişmeli boşanma davasına dönüşebilecek imkanları sunmasını gerekir.
- Hazırlanan protokolün dışına çıkılması,
- Hazırlanan karara itiraz edilmesi,
- Duruşma gününde mahkeme salonunda olmama,
- Duruşma yapıldığı sırada anlaşmadan vaz geçildiğinin beyan edilmesi,
- Taraflardan birisinin boşanma işlemlerinden vaz geçtiğini dile getirmesi.
Bu ve benzeri durumlarda aile mahkemesi ya da yetkili mahkeme tarafından alınacak olan karar ile anlaşmalı boşanma süreci çekişmeli boşanma sürecine dönüşebilir. Çekişmeli boşanma süreci anlaşmalı boşanma süreci kadar basit ilerlemediği gibi tek celsede bitebilecek boşanma işlemlerini birkaç celseye kadar uzatabilir.
Bununla birlikte bir ila iki ay içerisinde bitebilecek olan dava sürecini birkaç yıla kadar uzatabilir.
Çekişmeli Boşanma Süreci Nasıl İlerler?
Çekişmeli boşanma sürecinde tarafların delillerini güçlü delillerle savunmaları ve mal paylaşımı, nafaka velayet gibi konularda da taleplerini açıkça dile getirmesi gerekmektedir.
Anlaşmalı boşanma davasından farklı ilerleyişe sahip olan çekişmeli boşanma davası içerdiği hassas konumdan dolayı bir uzman tavsiyesi alınmasını gerektirebilir.
- Son altı ay içerisinde ikamet edilen bölge olarak bilinen yetkili mahkemeye boşanma dilekçesi verilir,
- Boşanma sürecinin tebliğ edilmesinden sonra savunma ve ikinci savunma gibi aşamalardan geçilerek davalı ve davacı tarafın yazılı olarak savunma ve cevap vermesi sağlanır,
- Taraflar ön inceleme için mahkemeye çağırılır söz konusu aşamada uyuşmazlıklar tespit edilir ve sulh sağlanması için teşvikte bulunulur,
- Bir sonraki aşama olarak mahkemede tarafların sunmuş olduğu deliller ve nedenler incelenir. Tanıklar dinlenir ve bilirkişi raporu hazırlanır,
- Karar ve tebliğ sağlanma aşamasında yeterli kararı alınacak kadar delil ve neden toplanamamış olursa celse uzayabilir. Boşanma davasının sonuçlanması durumunda nüfus müdürlüklerine bilgi verilerek tarafların medeni hâli güncellenir.
Çekişmeli boşanma davalarında tarafların sağladığı uyuşmazlıklar nedeniyle uzamalar gerçekleşebilir. Taraflardan birisinin mahkeme öncesinde kabul ettiği bazı durumları mahkeme sırasında reddetmesi ve/veya vaz geçmesi normal karşılanabilir.
Ancak bu durum dava sürecini “çekişmeli boşanma süreci” olarak adlandırdığımız sürece uzatacak ve sonuçlanmasının uzamasına neden olacaktır. Çekişmeli boşanma davaları genellikle 1 ila 3 yıl arasında sürmektedir ancak kimi zaman 3 ila 5 ve hatta 5 ila 7 yıla kadar uzayabilmektedir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Çekişmeli Boşanma Davasına Nasıl Döner?
Anlaşmalı boşanma davası eşlerin bir fikir olarak aldığı kararlardır ve genellikle tek celse de tamamlanarak evliliğin sonlanması sağlanır.
Ancak, eşlerden birisinin bu durumun içerisindeyken geri atım atması. Delillere itiraz etmesi, sürece itiraz etmesi ve/veya karara itiraz etmesi durumu “çekişmeli boşanma davası” sürecine dönüştürebilir.
- Protokol hazırlığı sırasında anlaşmazlıklar,
- Mahkeme sırasında fikir değişiklikleri,
- Anlaşmalı hazırlanan protokollerde eksiklerin olması,
- Evlilik süresi için gerekli şartların sağlanamaması,
- Eşlerden birisinin dava sürecinde geri adım atması,
- Mahkemeye katılmaması.
Gibi durumlar çekişmeli boşanma davasına dönüşü gerçekleştirir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Çekişmeli Boşanma Davasına Döndüğüne Ne Olur?
Dava devam ederken dilekçelerde ve duruşmalarda bazı değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler genellikle deliller ve dilekçeler ile ilgili olur.
- Anlaşmalı boşanma dilekçesi yeniden düzenlenerek çekişmeli boşanma dilekçesine dönüştürülür,
- Eşlerin boşanma sebeplerini ispatlamak için delil sunması gerekir,
- Tanıkların dinlenmesi, delillerin incelenmesi ya da yeni taleplerin doğması meydana gelerek dava sürecinin uzaması gözlemlenebilir.
Anlaşmalı Boşanma ve Çekişmeli Boşanma Davası Arasındaki Farklar Nelerdir?
Anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma davası arasındaki farklar sadece sonuçlanma süresi ile ilgili değil sürecin farklı ilerleyişi ile de karşımıza çıkmaktadır. Her iki durumda da aranan şartlar ve iş akışı farklıdır.
| Kriter | Anlaşmalı Boşanma | Çekişmeli Boşanma |
| Şartlar | Evlilik en az 1 yıl sürmüş olmalı. | Evlilik süresiyle ilgili bir kısıtlama yoktur. |
| Protokol | Eşler, boşanma ve sonuçları konusunda mutabık kalır ve bunu protokol ile yazılı olarak beyan eder. | Taraflar arasında anlaşmazlık bulunduğu için protokol hazırlanmaz. |
| Mahkeme Süreci | Tek duruşmada sonuçlanabilir. | Dilekçeler aşaması, delillerin toplanması, tanıkların dinlenmesi gibi süreçler nedeniyle uzun sürebilir. |
| Hâkim İncelemesi | Protokolün hukuka uygunluğu ve tarafların serbest iradesi kontrol edilir. | Hâkim, boşanma nedenlerini ve delilleri detaylı olarak değerlendirir. |
| Tanık Dinlenmesi | Gerekmez. | Tanıklar dinlenir. |
| Delil Sunma | Gerekmez. | Taraflar, iddialarını desteklemek için delil sunar. |
| Talepler | Nafaka, tazminat, velayet gibi konular protokolde belirlenir. | Nafaka, tazminat, velayet gibi konularda hâkim karar verir. |
| Zaman | Genellikle 1-2 ay içinde tamamlanır. | Mahkemelerin yoğunluğuna ve davanın karmaşıklığına bağlı olarak 1-3 yıl sürebilir. |
| Maliyet | Daha düşük maliyetlidir (avukat ücreti ve diğer masraflar). | Daha yüksek maliyetlidir, süreç uzun olduğu için avukat ve masraflar artar. |
| Sulh Olma Durumu | Taraflar zaten anlaşmış durumdadır. | Mahkeme sürecinde tarafların uzlaşması teşvik edilir, ancak genelde bu zordur. |
| Mahkeme Kararı | Protokol onaylanır ve boşanmaya hükmedilir. | Hâkim, deliller ve süreç sonunda boşanma ya da davanın reddine karar verir. |
